Улас түрын «Бэлиг» түбэй захирал, Оросой Холбоото Уласай Юрэнхы болбосоролой хүндэтэ хүдэлмэрилэгшэ, Буряад Уласай соёлой габьяата хүдэлмэрилэгшэ, эдэй засагай албанай эрхим Баяр Балданов арад зондоо хандаба. Тус хандалгань Буряад хэлэнэй ба уран зохёолой багшанарай II ехэ хуралай эхилхын урда үдэр «Буряад үнэн» сониндо толилуулагдаһан байха юм.
Эрхим хүндэтэ минии нютагаархид!
Үндэр наһанай үльмы гэшхэһэн үбгэд хүгшэд!
Үлгэн дайда, үндэһэн арадайнгаа хуби заяа
мүнөөдэр шиидхэжэ байгаа үетэн нүхэд!
Гэрэлтэ һайхан ерээдүй зохёохо үүргэтэй
задарюун манай залуушуул!
Элинсэг хулинсагаймнай, эжы абымнай эрдэни зэндэмэни болохо угсаата арадаймнай уянгата һайхан хэлэн сэдьхэл зүрхэндэмнай эгээл сэнтэй. Теэд түргэдэһэн энэ сагта түрэл буряад хэлэнэймнай байдал хүшэрхэн болонхой. Элдэб шалтагаануудаар иимэ бэрхэшээлтэй араднай ушараа. Теэд ганса урда үеын зоноо, хэдэн арбаад жэлэй саада тээ байһан гүрэнэй засагые зэмэлхэнь буруу гэжэ бодогдоно. Тэхэрилтэгүйгөөр ошоһон тэрэ сагнай түүхын гүндэ мүнхэрөө.
Элдин һайхан Эхэ газараа, түрэһэн нютагаа мүнөө сагта эзэлжэ һууһан бидэнэр өөһэдөө хэлэеэ сахин хүгжөөхэ, ёһо заншалаа һэргээхын тула бултадаа оролдохо ёһотойбди! Үдэр бүриин боро юрьеэн соо эрьелдэн ажаһуухадаа, өөһэдһөөмнай олон юумэн дулдыдана гэжэ ойлгонобди. Эгээл үнэтэй, ямарханшье мүнгөөр тоолон сэгнэшэгүй баялиг – үндэһэн хэлэнэйнгээ мүнхын булаг шэргээхэ эрхэгүйбди!
Ажал хэрэгтээ хэды сүлөөгүй байбашье, ажабайдалайнгаа бусад орёо асуудалнуудые туха забдагүй шиидхэхэеэ жүдхэжэ ябаашье һаа, үндэһэн хэлэеэ үхибүүдтээ дамжуулха нангин уялгаяа бү мартаял, нютагаархид!
Сэсэрлиг, һургуулинуудтамнай багшанар, хүмүүжүүлэгшэд оролдоно, саашадаашье оролдохо. Теэд тэндэ олоһон эрдэм мэдэсэеэ үхибүүн бүхэн гэртээ хэрэглээгүй һаа, багшанарай ажал дэмы хосорхо жэшээтэй. Энээниие хүн бүхэнэймнай ойлгожо мэдэрээгүй һаа, үндэһэн хэлэ соёлоймнай, ёһо заншалаймнай утаһан, үе үеын холбоон таһаржа магадгүй.
Тиимэһээ таанадтаа, мүнгэн дэнзэтэ мүнхэ нютагайнгаа, булган талата бүгэдэ Буряадайнгаа үхибүүн бүхэнэй эжы абанарта, үбгэд хүгшэд, үетэн нүхэдтөө – бүхы арад зондоо ханданаб. Үндэһэн арадайнгаа таһаршагүй хуби байһанаа батаар ойлгоһон сэнтэй мэдэрэлээ сэдьхэлэй гүнһөө татажа гаргахадаа, уг унгимнай нэн түрүүн гэр бүлэһөө эхитэй гэжэ ойлгоод, буряад хэлэндээ үхибүүдээ һургаха шухала. Түрэл хэлэеэ абарха, аршалха талаар ажал ябуулжа байһан багшанарай, бусад олон эдэбхитэдэй оролдолго үүсхэл бултадаа бүримүһэн дэмжэе!
Саһан дээрэ мүргүй, саарһан дээрэ нэрэгүй болошохогүйн тула үндэһэн хэлэеэ заатагүй сахиха, хүгжөөхэ ёһотойбди. Түүхэтэ сагай түрүү дуушан, арадаймнай агууехэ ирагуу найрагша Үлзытын Дондогой түүрээн бэшэһэн «түмэн зонойнгоо түүхэ сахиһан, түрэ хуримаймнай түүдэг болоһон» түрэлхи һайхан буряад хэлэн дээрээ булта хөөрэлдэе! Урдахи үенүүдэйнгээ мүнөө хүрэтэр дамжуулан асарһан эгээл ехэ баялиг болохо Эхэ хэлэеэ ерээдүйн халаанда дамжуулха хэрэг – манай нангин уялга мүн!
