Буряадай арадай ирагуу найрагша Галина Базаржаповагай шүлэгүүдэй, үльгэрлиг үгүүлэлэй «Бадма линхуа» гэһэн ном Буряад Уласай Болбосоролой болон эрдэм ухаанай яаманай баталһан түсэбөөрУлас түрын «Бэлиг» түбтэ нара хараба.
Тус согсолбори дотор оруулагдаһан бүтээлнүүдээрээ Галина Базаржапова оршон дэлхэйдэ хайратайгаар, хайрлалтайгаар хандаха, гоё һайханииень сэгнэхэ хэрэгтэй гэһэн бодол уншагшадтаа дамжуулха гэжэ үнэн зүрхэнһөө оролдоно.
— Согсолбориин «Япон аялгаар» гэһэн түрүүшын хэсэг хайку түхэлэй шүлэгүүд мүн. Япон уран зохёолой түүхэдэ хандабал, хайку маягаар бэшэдэг байһан агууехэ дүрбэн поэдэй нэрэ дэлхэйдэ мэдээжэ: Мацоу Басё (1644–1694), Ёса Бусон (1706–1783), Кобаяси Исса (1769–1827), Масаока Сики (1867–1902). Энэ нэрэнүүд япон поэзиин огторгойдо мүнөөшье болотор мүшэтэн ялалзажа байдаг гээд дурдая, — гэжэ хэлэ бэшэгэй эрдэмэй дид-доктор, Оросой Холбоото Уласай соёлой габьяата хүдэлмэрилэгшэ Туяна Самбялова номой оролто үгэ соо тэмдэглэнэ.
Эрдэмтэнэй һанамжаар, иимэ шүлэгүүдые буряад поэзидэ тааруулан бэшэхэ онсо бэлиг Галина Базаржаповада бии, энээниие арсашагүй. Гурбан мүртэ шүлэг агшан зуурын зураг мэтэ аад, өөрын ялас гэмэ образтой, гүн бодолтой. Уншажал һуу, урлаг нарин мэдэрэлдэнь абтан, уяржал һуу гэмээр.
Гунан дэлхэйн нангин, сэнтэй үзэгдэлнүүд гурбан мүр соо багташана.
Монгол дайдын сэсэгы –
Магтаал солотой Байгалнай
Мэшэеэн дууланал… буряадаар.
Замбиин толи – Байгал
Зоболонто Сансарые
Арюудхаһаар эсээ гү?
Алханын алтан оройһоо,
Арюун дагшан оронһоо
Аласай харгы арюухан лэ.
Байгаалиин шэнжэ – зүнтэйхэн зүгы, хөөршөөмэ хэрмэн, мээхэй миисгэй, зээрэг горхон, мэшэеэһэн зула сэсэг, дэрэеэ дэрлээд, унтахаяа зэһэһэн тоншуул һанаанда ороод, һайхан мэдэрэл түрүүлнэ, – гэжэ Туяна Самбялова онсолһон байха юм.
Согсолбориин нэгэдэхи бүлэг дотор Наран Уласай суута ирагуу найруулагшадай жэшээ-шүлэгүүд, хайку түхэлэй гүнзэгы далда удхатай буряад шүлэгүүд оронхой.
Номой хоёрдохи бүлэг «Зүнтэй зүүдэнүүд» гэһэн гүнзэгы удхатай нэрэтэй. Энэ бүлэгөө поэт сагһаа урид хүрьһэтэ дэлхэйһээ халин ябашаһан басаганайнгаа– Елена Куригановагай гэрэлтэ дурасхаалда зорюулаа. «Бусад олонһоо илгаань гэхэдэ, Елена жэгтэй зүүдэнүүдые үзэдэг байһан. Тэдээн тухайгаа, мүн заяашадаа зорюулгануудаадээдэ түрэлэй, дээдын табисууртай хүүхэмни ородоор шүлэглэн бэшэдэг һэн», – гээд поэт тодорхойлно. Галина Базаржапова басаганайнгаа шүлэгүүдые өөрөө оршуулаа.
– «Дайдаяа шэмэглэһэн Дармаа» гэһэн үльгэрлиг үгүүлэл мүн лэ анха түрүүшынхиеэ бэшэжэ туршааб», – гээд арадай поэт тэмдэглэнэ. Урайни сагай «Дайдаяа шэмэглэ, дайдаяа үргэлсэ, дайдадаа дээжэ үргэ, дайдаяа санзайгаар арюудха» гэһэн захяагай мүнөөшье сагта мартагдаагүй байһан ушар даагдашагүй буян болоно» гэжэ уран зохёолшо үбгэн Дармаагай жэшээ дээрэһээ гэршэлнэ. Онсо найруулгата дабталганууд, уран мэргэн арганууд энэ зохёолые доторой хүгжэмтэй, хүгжэлтэтэй болгоһондол…
«Минии Монгол» гэһэн бүлэг дотор оруулагдаһан «дүлэтэйхэн дүрбэлжэн мүрнүүд» эртымнай Эхэ ороной дура буляама үзэгдэлнүүдээр дүүрэнги.
«Минии һанахада, буряад поэзиин шэнэ туйлалтануудые гэршэлһэн «Бадма линхуа» зүүн зүгэй философско бодомжото уянгада өөрын бодото нэмэриеэ оруулна. Үржэн Хандын үльгэрлиг орон гү, хүн бэеэрээ хүрэшэгүй, таагдашагүй таабари мэтэ домогто дэлхэйнүүд гү – эжэлүүдгүй поэдэй зүн зүгнэлыень татаһандал…
Линхуагай дэльбэдэ, набшада тооһо тортог халдадаггүй. Бороогой дуһалшье монсогойрон сэлсэгэнээд, мэлигэнэн мухаришадаг бэшэ аал? Анханай арюухан, анханай сарюухан бадма линхуа…» – гэһэн уянгата үгэнүүдээр Туяна Самбялова номой оролто үгэ түгэсхэһэн байна.
Боди сэдьхэлэй уянга гээд нэрлэмээр «Бадма линхуа» ном һургуулиин ахамад ангиин һурагшадай, үргэн уншагшадай зүрхэ сэдьхэл заатагүй дайраха байха гэжэ hанагдана.
